تاریخچه تشکیل نیروی زمینی در ایران [ویرایش]

تشکیل نیروی زمینی در ایران را می‌توان از لحاظ تاریخی با پیدایش مادها در ایران همزمان دانست. در این دوران نیروی زمینی متشکل از دو گروه پیاده نظام و سواره نظام بوده‌اند. بعدها با تشکیل حکومت هخامنشیان این نیروها تحت فرماندهی یک نفر درآمده و رسته‌های پیاده، سواره، ارابه‌سواران، مهندسان، نفت اندازان، کارگزاران و گارد جاویدان شکل گرفت. اشکانیان اما اهمیت بیشتری برای رسته سواران قائل بودند. در دوره ساسانیان پادگان‌های همیشگی ایجاد شد و هزینه نگهداری نیروها و مزد سربازان از سوی حکومت مرکری پرداخت می‌گردید. پس از حمله مسلمانان به ایران و فروپاشی حکومت ساسانیان، امیران عرب، نیروهایی از ایرانیان را در زیر فرمان خود داشتند و پس از مدتی همین نیروها علم استقلال برافراشتند و در گوشه و کنار ایران حکومت‌هایی تشکیل دادند که دارای ارتش مخصوص خود بود. با روی کار آمدن صفویان، ارتش دارای سازمانی متشکل و هماهنگ‌تر شد و نیروی زمینی ارتش به چهار دسته: ۱-سواران ۲-پیادگان ۳-توپچیلر(توپخانه) ۴-نسقچیلر(راهدار و راهبان سپاهیان) تقسیم گشت. با کشته شدن نادرشاه، آرامش و مرکزیت خاصی که او پدید آورده بود، به یکباره از میان رفت و آشفتگی و بی سرو سامانی در ارتش تا نخستین دهه سیزدهم هجری و آغاز فرمانروایی آقا محمد خان قاجار ادامه یافت. در دوره قاجاریه با همت و تلاش امیر کبیر و سپس عباس میرزا، سازمان ارتش ایران مجدداً به صورت منسجم و هماهنگی در آمد و ارتش ایران به ده تومان تقسیم شد که هر تومان متشکل از چهار تا یازده فوج و فرمانده هر فوج یک سرتیپ بود. بعد از شکست ایران از روسیه و تشکیل دیویزیون قزاق در ایران، به طور کلی نیروی زمینی ارتش را بخش‌های زیر تشکیل می‌دادند: ۱- قشون جنوب ایران ۲-دیویزیون قزاق ۳-بریگاد مرکزی ۴-نظام ایالات و ولایات ۵-قوای داوطلب شرقی ۶-ژاندارمری ۷-امنیه و قوای مشابه ۸-پلیس منظم ۹-پلیس ایالات و ولایات.^[۱]

نیروی زمینی ارتش در دوران معاصر [ویرایش]

در دوره حکومت رضا پهلوی ایران به پنج حوزه نظامی بزرگ تقسیم شد که باید آن را مبدأ تشکیل نیروی زمینی ارتش به صورت اصولی و تقریباً به شکل امروزی آن دانست. این پنج حوزه شامل لشکر مرکز، لشکر شمال غرب، لشکر شرق یا خراسان، لشکر جنوب و لشکر غرب می‌شد. سپس طی سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰، تحولات اساسی دیگری در سازمان نیروی زمینی ارتش به وجود آمد و این سازمان شامل پنج لشکر، ۴ تیپ مستقل، ۲ واحد توپخانه ۱۰۵ بلند و ضد هوایی شد. در سال ۱۳۱۴ شمسی، درجات نظامی نیز تعیین و اعلام گردید. در این زمان، مدارس مختلف نظامی مانند مدرسه دیویزیون (برای دیویزیون قزاق)، مدرسه نظام مشیرالدوله (برای بریگاد مرکزی)، مدارس افسیه و سوزافسیه (برای ژاندارمری و کلاسهای بیطاری) که قبلاً در زمان قاجاریه تشکیل شده بودند، درهم آمیخته شدند و برای اولین بار مؤسسه‌ای به نام مدارس نظام کل قشون ایجاد گردید، در ادامه، این مدارس به سه مدرسه جداگانه: ۱-مدرسه ابتدایی نظام ۲-مدرسه متوسطه نظام ۳-مدرسه عالی نظام تبدیل شدند، که نام این سه مدرسه نیز در سال ۱۳۱۴ به ترتیب به دبستان نظام، دبیرستان نظام و دانشکده افسری تغییر یافت.^[۲]

نیروهای انسانی نیروی زمینی ارتش [ویرایش]

نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران از افسران (وظیفه و استخدامی) و درجه‌داران (وظیفه و استخدامی) و سربازان (وظیفه) تشکیل شده‌است. افسران استخدامی در دانشگاه افسری امام علی واقع در تهران تحصیل می‌کنند و در این دانشگاه علاوه بر یادگیری دروس علمی روز و فنون نظامی به دوره‌هایی نظیر رنجر و کماندو و رزم در کوهستان و اردوگاههای تابستانی و زمستانی اعزام می‌شوند.

دوره رنجر در شیراز و طی چندین مرحله در مرکز پیاده شیراز و دشت ابرقو و استان کهکلویه بویر احمد(و احتمالاً شهر قدیم کلگه کهنه) برگزار می‌گردد.

دوره کماندو در لشگرک تهران و در کوه‌های اطراف تهران برگزار می‌گردد و دوره اردوگاه زمستانی نیز در امامزاده هاشم تهران برگزار می‌گردد. رسته‌های پیاده، زرهی، توپخانه، اردونانس، عمران و استحکامات، بهداری، قضائی، جنگ الکترونیک، اداری، ترابری، دارایی، دژبانی و... از رسته‌های فعلی نیروی زمینی هستند.
با این وجود قسمت بزرگی از نیروی انسانی مورد نیاز، توسط نظام خدمت وظیفه عمومی تامین می‌شود. تمامی پسران (اولاد ذکور) واجد شرایط سربازی در جمهوری اسلامی ایران بعد از به پایان رساندن تحصیل با شرایط ذیل به این خدمت فراخوانده می‌شوند:

• زیر دیپلم: سرباز
• دیپلم بدون کد: سرجوخه
• دیپلم کددار: گروهبان‌سوم
• فوق دیپلم: گرهبان‌یکم
• لیسانس: ستوان سوم
• فوق لیسانس: ستوان دوم
• دکترا: ستوان یکم

تمامی نیروهای وظیفه یک دوره حدودا دو ماهه را آموزش می‌بینند تا با جنگ‌افزارهای عمومی و همینطور برخی اطلاعات آشنا شوند. که برای گروههای مختلف متفاوت است. اما به طور مستمر و بخصوص در زمینه ارتش جمهوری اسلامی ایران - نیروی زمینی - برای لیسانس و فوق لیسانس این دوره مرکز آموزش ۰۱(صفر یک) در افسریه و فوق دیپلم در مرکز آموزش ۰۲(صفر دو) برگزار می‌شود.

که بعد از این دوره سربازانی که مدرکشان مورد نیاز ارتش است به طور مستقیم به یگانهای مورد نیاز فرستاده می‌شوند و دیگر سربازان به دوره کد یا دوره‌ای که در آن به طور تخصصی با یکی از رسته‌ها آشنا شوند. که مراکز بسیاری دارد از جمله مرکز آموزش پیاده شیراز، مرکز آموزش زرهی شیراز، مرکز آموزش تکاوری لشگرک، مرکز آموزش توپخانه اصفهان، دانشکده پدافند هوایی شاهین شهر، مرکز آموزش مخابرات (مرامخ)، مرکز آموزش پشتیبانی (مراپش) به طور کلی تقسیم بندی وظیفه‌ها در این مراکز به تفکیک رشته تحصیلی در دوره کارشناسی و یا کارشناسی ارشد می‌باشد.

نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران به اختصار نزاجا گفته می‌شود و فرماندهی آن به عهده امیر سرتیپ احمدرضا پوردستان می‌باشد و ستاد فرماندهی آن نیز در منطقه لویزان تهران (چهار راه مینی سیتی) واقع بوده که محدوده وسیعی را شامل می‌شود. قسمتی از ستاد که توسط دیواری تبدیل به پادگانی جداگانه گشته، سازمان تحقیقات و جهاد خودکفایی نزاجا نامیده می‌شود که تمامی طرح‌های تحقیقاتی نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران در آنجا و زیر نظر متخصصان مورد بررسی قرار می‌گیرند و در طی مراحل تحقیقاتی، جهت استفاده در ارتش به مرحله تولید می‌رسند.